Ostatecznym celem poszukiwań był udział w tworzeniu bazy grobów powstańców styczniowych z 1863 roku przy współpracy z Federacją Patriotyczną. Uczniowie dostali mapy, na podstawie których z chęcią dokonywali poszukiwań oraz zapalili biało-czerwone znicze pamięci na grobach . Na ww. cmentarzu uczniowie odnaleźli mogiły: Działowskiego Walentego, Weryńskiego Wojciecha – uczestników powstania styczniowego, Pohoskiego Stanisława– żołnierza wojsk polskich 1863 r, Prusa Koryckego Mieczysława – majora wojsk polskich z 1863 r., Szaneckiego Hipolita – oficera wojsk polskich 1863 r.
Powstanie styczniowe wybuchło w Królestwie Polskim i na Litwie przeciwko Imperium Rosyjskiemu; ogłoszone zostało Manifestem 22 stycznia wydanym w Warszawie przez Tymczasowy Rząd Narodowy. Zasięgiem objęło ziemie zaboru rosyjskiego, czyli Królestwo Polskie i ziemie zabrane. Było największym i najdłużej trwającym polskim powstaniem narodowym; spotkało się z poparciem międzynarodowej opinii publicznej. Miało charakter wojny partyzanckiej, w której stoczono około 1 200 bitew i potyczek. Przez oddziały powstania styczniowego przewinęło się około 200 000 osób zarówno z rodzin szlacheckich, jak też w mniejszym stopniu z chłopstwa i mieszczaństwa. Mimo początkowych sukcesów zakończyło się przegraną powstańców, z których kilkadziesiąt tysięcy poległo w walkach, blisko 1 000 stracono, około 38 000 skazano na katorgę lub zesłanie na Syberię, a kolejne 10 000 osób wyemigrowało.
Kiedy wybuchło powstanie styczniowe, z Mielca i regionu mieleckiego, mimo iż tereny te leżały na terenie zaboru austriackiego, wzięło w nim udział około 200 mieszkańców regionu. Naczelnikiem mieleckiej powiatowej organizacji narodowej został w marcu 1863r. Ignacy Suchorzewski. Jego zadaniem było zbieranie wśród obywateli daniny narodowej na rzecz powstania, czuwanie nad przewozem na punkty zborne w powiecie lub do Królestwa transportów broni, wyposażenia wojennego oraz ochotników, których rozkwaterowywał przejściowo po okolicznych wsiach i folwarkach. Od wiosny 1863r. organizowano do Królestwa dostawy prochu i ładunków. Materiały te były transportowane od granicy węgierskiej do Mielca, a następnie po przeładowaniu na łódki transportowane były Wisłoką do Wisły i dalej w rejon Połańca. Dostawami tymi zajmował się m.in. Kazimierz Lubaska.
Oddział formowano od marca do kwietnia 1863r. Punkt zborny został wyznaczony w Chorzelowie, majątku hr. Jana Józefa Tarnowskiego. Dzięki staraniom Tarnowskiego udało się zgromadzić 400 sztuk broni palnej. Oddział ten należał do jednego z najlepiej wyposażonych oddziałów w kraju. Powstańców rozlokowano także poza Chorzelowem. W Chorzelowie produkowano też amunicję, a miejscowe panie i służba skubały szarpie na bandaże i przygotowywały wyposażenie. Oddział liczył oprócz dwóch kompanii strzelców także oddział kawalerii w sile 30 koni. Całością dowodził gen. Zygmunt Jordan. Po wygaśnięciu walk powstańczych miasteczka, pałace, dwory i wieś mielecka udzielały schronienia licznym powstańcom, emigrantom z zaboru rosyjskiego.
Oprac.: Sylwia Gołas
